Chất béo đóng vai trò quan trọng trong sự phát triển của cơ thể. Thường có nhiều người cho rằng nên loại bỏ chất béo khỏi thực đơn của trẻ để tránh béo phì và thừa cân. Nhưng đó là một quan niệm sai lầm. Vậy làm sao để phân biệt chất béo tốt và chất béo xấu, và bổ sung chất béo cho bé đúng cách? Chúng ta hãy tìm hiểu qua bài viết dưới đây!
Chất béo là gì? Phân loại chất béo
Chất béo là gì?
Chất béo được xác định là một loại lipid, được tạo thành từ sự kết hợp của axit béo và cồn. Chúng là các hợp chất có thể hòa tan trong các dung môi hữu cơ thông thường, không hòa tan trong nước và thường nổi trên mặt nước như các chất béo nhẹ hơn nước.
Bạn đang xem: Chất béo là gì? Bổ sung chất béo cho bé đúng cách không lo béo phì
Chất béo, chất đạm và chất đường bột đều là nhóm chất cung cấp năng lượng cho cơ thể. Mỗi gram chất béo cung cấp khoảng 9 calo, trong khi chất đạm và chất đường bột chỉ cung cấp 4 calo. Triglycerid là chất béo quan trọng mà chúng ta tiêu thụ hàng ngày. Khoảng 95% chất béo tồn tại trong động vật và thực vật là triglycerid.
Phân loại chất béo
Có nhiều cách để phân loại chất béo. Dựa vào cấu trúc phân tử, chúng ta có thể chia chất béo thành 3 loại:
- Axit béo chuỗi ngắn (có ít hơn 6 carbon)
- Axit béo chuỗi trung bình (có từ 8-12 carbon)
- Axit béo chuỗi dài (có từ 14 – hơn 24 carbon)
Hầu hết chúng ta tiêu thụ chất béo chuỗi dài hàng ngày. Axit béo chuỗi ngắn chủ yếu được tạo ra khi vi khuẩn phân giải chất xơ trong ruột, và cũng có một lượng nhỏ axit béo chuỗi ngắn trong sữa.
Ngoài ra, chúng ta còn có chất béo bão hòa và không bão hòa. Chất béo bão hòa là axit béo không có liên kết đôi và thường là chất rắn ở nhiệt độ phòng. Thực phẩm có nhiều chất béo bão hòa bao gồm thịt bò, thịt cừu, thịt heo, thịt gà, kem, sữa tươi, bơ, phô mai, vv. Chất béo không bão hòa có thể là chất lỏng ở nhiệt độ phòng và được chia thành hai loại: chất béo không bão hòa đơn và chất béo không bão hòa đa.
Ngoài ra, còn có khái niệm về chất béo chuyển hóa. Dầu có nhiều axit béo bão hòa thì ít bị oxy hoá hơn và có thời gian lưu trữ lâu hơn. Chất béo chuyển hóa là loại chất béo không có giá trị dinh dưỡng và có hại cho sức khỏe. Chất béo này thường được tìm thấy trong thực phẩm chiên, xào, thức ăn nhanh đã qua chế biến hoặc thức ăn nướng.
Tầm quan trọng của chất béo đối với cơ thể
Dự trữ và cung cấp năng lượng
Chất béo là nguồn cung cấp năng lượng dồi dào, gấp đôi năng lượng của đạm và bột đường. Mỗi gram chất béo cung cấp cho cơ thể 9 calo, trong khi đạm và bột đường chỉ cung cấp 4 calo. Nhờ đó, bé có đủ năng lượng để vui chơi và học tập suốt cả ngày.
Cấu tạo của chất béo chiếm 60% trọng lượng não, đặc biệt là axit béo không no chuỗi dài Omega-3 và 6. Phospholipid là loại chất béo cấu tạo bao bọc dây thần kinh, giúp tăng cường sự nhạy bén và khả năng ghi nhớ. Chất béo còn tham gia vào cấu tạo màng tế bào.
Giúp hấp thụ các vitamin tan trong chất béo
Một số loại vitamin cần phải kết hợp với chất béo để được hấp thụ và lưu trữ, như vitamin A, D, E và K. Nếu không cung cấp đủ chất béo mỗi ngày, khả năng hấp thụ các loại vitamin này sẽ bị hạn chế, gây nguy cơ cho sự phát triển và tăng khả năng mắc bệnh.
Điều hòa sự sản xuất hormone và gen
Xem thêm : Top 12 thực phẩm bổ sung dinh dưỡng cho bà bầu
Chất béo điều chỉnh sự sản xuất hormone sinh sản và steroid, cũng như các gen liên quan đến sự tăng trưởng và trao đổi chất. Bổ sung chất béo phù hợp giúp giảm nguy cơ thiếu hormone tăng trưởng – một triệu chứng của nhiều bệnh gen và giúp trẻ phát triển bình thường.
Cấu thành các tổ chức cần thiết cho sự tăng trưởng
Màng tế bào là một lớp mỡ do chất béo, cholesterol và glycolipid hợp thành. Tủy não và các mô thần kinh cũng chứa glycolipid và chất béo. Vì vậy, chất béo không chỉ giúp tăng cân mà còn cần cho sự phát triển não bộ và hệ thần kinh của trẻ.
Cung cấp các axit béo thiết yếu
Axit béo thiết yếu như acid α Linoleic (Omega-3) và Acid Linoleic (Omega-6) mà cơ thể không tự tổng hợp được. Đây là những hợp chất do chất béo cung cấp. Mất cân bằng giữa chất béo Omega-6 và Omega-3 có thể làm suy giảm hệ miễn dịch và khả năng chống viêm.
Cách bổ sung chất béo cho bé đúng cách
Việc bổ sung chất béo cho bé phải đúng lượng và đúng cách để cơ thể duy trì hoạt động. Dư thừa chất béo có thể gây hại cho sức khỏe. Dưới đây là một số hướng dẫn cơ bản:
Nhu cầu chất béo theo độ tuổi
Tại Việt Nam, Viện dinh dưỡng thuộc Bộ Y tế khuyến nghị người trưởng thành nên tiêu thụ chất béo từ 18%-25% tổng năng lượng khẩu phần ăn. Tuy nhiên, đối với trẻ em, nhu cầu chất béo cần cao hơn mức khuyến nghị này.
-
Đối với trẻ sơ sinh đang bú mẹ: Đến 50%-60% năng lượng của bé đến từ chất béo trong sữa mẹ. Vì vậy, trẻ dưới 6 tháng nên được bú sữa mẹ để đảm bảo cung cấp chất béo tốt nhất. Nếu trẻ không được bú mẹ, lượng chất béo cần đảm bảo ít nhất 40% tổng năng lượng khẩu phần ăn.
-
Trẻ từ 6 tháng đến 11 tháng tuổi: Chất béo nên cung cấp khoảng 40% tổng năng lượng.
-
Trẻ từ 1 đến 3 tuổi: Chất béo nên chiếm từ 35% đến 40% tổng năng lượng.
-
Trẻ từ 4-10 tuổi: Chất béo nên chiếm khoảng 30% tổng nhu cầu năng lượng.
Nếu tính theo trọng lượng chất béo, một ngày trẻ 7-11 tháng tuổi cần khoảng 35g, trẻ 12-36 tháng cần khoảng 55g và trẻ 4-6 tuổi cần khoảng 40g. Đặc biệt, nhóm tuổi 12-36 tháng cần nhiều chất béo hơn do không có hoặc ít sữa mẹ và chưa ăn được như trẻ lớn, giúp tránh tình trạng suy dinh dưỡng.
Tỷ lệ bổ sung chất béo động vật và thực vật
Xem thêm : Tác dụng của D3K2 Lineabon Drops với trẻ sơ sinh trong tháng đầu tiên
Cần phối hợp cân đối giữa chất béo động vật và chất béo thực vật trong khẩu phần hàng ngày. Dầu thực vật như dầu vừng, dầu hướng dương, đậu nành… chứa nhiều axit béo không no cần thiết. Tuy nhiên, trong quá trình chuyển hóa, chúng có thể tạo ra các chất có hại như aldehyt, peroxyt.
Mặt khác, dầu thực vật ít hoặc không có axit arachidonic, axit béo không no cần thiết với 3 liên kết kép và vai trò quan trọng trong cơ thể. Mỡ động vật, đặc biệt là mỡ gan cá và một số loài sống ở biển có nhiều vitamin A, D và axit arachidonic. Thay thế hoàn toàn mỡ động vật bằng dầu thực vật là không hợp lý và không cân đối trong khẩu phần ăn.
Theo nhiều chuyên gia dinh dưỡng, tỷ lệ cân đối giữa chất béo động vật và chất béo thực vật cho bé nên là 70:30. Nếu bữa ăn của bé đã có thịt, trứng, sữa (chất béo động vật), khi bổ sung thêm chất béo, mẹ có thể dùng 50% dầu và 50% mỡ (một bữa ăn dầu, một bữa ăn mỡ).
Phân biệt chất béo có lợi và chất béo có hại
Để bổ sung chất béo cho bé một cách hiệu quả, mẹ không chỉ cần lưu ý về lượng chất béo, mà còn cần phải biết phân biệt chất béo có lợi và chất béo có hại.
Có một số loại chất béo mà mẹ không nên bỏ qua:
Chất béo không bão hòa đơn
Nghiên cứu cho thấy tiêu thụ chất béo không bão hòa đơn có nguồn gốc thực vật giúp giảm nguy cơ mắc bệnh tim mạch. Thực phẩm giàu chất béo này bao gồm dầu ô liu, dầu lạc, quả bơ, hạt, đậu…
Omega-6
Axit béo Omega-6 có thể được tìm thấy trong các thực phẩm như dầu hướng dương, dầu đậu nành, dầu óc chó, dầu bắp… Tuy nhiên, chỉ nên bổ sung chất béo này cho bé ở mức vừa phải. Tiêu thụ quá nhiều Omega-6 có thể gây viêm và tăng nguy cơ béo phì.
Omega-3
Omega-3 là loại chất béo không bão hòa đa tốt cho sự phát triển não bộ của bé và tăng cường hệ miễn dịch. Các nguồn axit béo Omega-3 tốt như hạt chia, đậu nành, quả óc chó, hạt gai dầu, hạt hoa hướng dương; các loại cá béo như cá mòi, cá ngừ, cá hồi, cá thu, cá trích.
Chất béo MCT
Chất béo MCT (medium-chain triglycerides) là axit béo chuỗi carbon trung bình, dễ dàng hấp thu qua đường ruột, có lợi cho trẻ em bị giảm hấp thu chất béo, chậm tiêu hóa, biếng ăn, bệnh gan mật, bệnh dạ dày tá tràng… Chất béo MCT có mặt trong nhiều dòng sữa tăng cân cho bé.
Trên đây là một số thông tin cơ bản về bổ sung chất béo cho bé. Thay vì loại bỏ hoàn toàn chất béo hoặc bổ sung quá mức khi thấy con gầy, mẹ nên biết lựa chọn và thay thế nguồn chất béo có lợi vào chế độ ăn hàng ngày của con.
Nguồn: https://yeuconthongthai.com.vn
Danh mục: Dinh dưỡng
